Wat zijn hechtingsangsten eigenlijk?
Goed communiceren kun je leren
Mensen komen vaak naar relatietherapie met de vraag: help ons beter te communiceren. Natuurlijk zouden we dan kunnen leren te communiceren met inachtneming van de communicatieregels…. (praten vanuit ‘ik’ in plaats van ‘jij’, woorden als ‘altijd’ en ‘nooit’ vermijden, iemand niet in de reden vallen etc). Dat kan best wat helpen, maar dat helpt slechts oppervlakkig. We beginnen daarom met het ontdekken van onze hechtingsangsten en -behoeften. Ieder mens heeft ze, die hechtingsangsten, ze zijn universeel en ze beïnvloeden onze communicatie enorm.
Enkele voorbeelden:
- de angst om afgewezen te worden
- de angst om verlaten te worden
- de angst om te falen, of niet te kunnen voldoen
- de angst om niet gewaardeerd of geaccepteerd te worden
- de angst om niet geliefd te zijn
- de angst om niet jezelf te kunnen zijn
- de angst om gecontroleerd te worden
- de angst om miskend te worden
- de angst om helemaal alleen te staan in dit leven
Laatbloeiers
Deze hechtingsangsten vergroten onze overlevingskansen. Wij zijn als baby, in vergelijking met andere zoogdieren, nogal kwetsbaar. En we zijn enorme laatbloeiers. Waar een giraffe meters naar beneden dondert en binnen een half uur op zijn poten kan staan zijn wij mensenbaby’s de eerste 3 jaar volledig afhankelijk van onze ouders. En hebben we ook in de jaren daarna nog flink wat hulp nodig. We hebben daarom een soort radar gekregen die voortdurend de relatie met onze ouders scant. Zie je mij? Ben je er voor me? Kan ik op je rekenen?
Als het antwoord hierop nee is gaat het alarm af. De baby zal er alles aan doen om de aandacht terug te krijgen (en zo te voorkomen dat het dood gaat). Of als dat niet lukt, om zichzelf te beschermen tegen de pijn van de angst die de situatie oproept. Mensenbaby varianten van vechten en vluchten dus (we blijven immers zoogdieren 12). Een prachtig voorbeeld van dit ingebouwde mechanisme zie je in onderstaand filmpje: the still face experiment.
Relatiescan
Later als we groot zijn scannen we nog steeds onze relaties: kan ik op je rekenen, hoor je mij, zie je mij, is onze verbinding veilig? In elke relatie zijn er momenten waarop het antwoord ‘nee’ is en het alarm afgaat.
Een voorbeeld: Je hebt behoefte aan aandacht maar je partner heeft geen tijd… .Je hechtingsangst van verlating wordt getriggerd. In plaats van rustig te vertellen dat je je gekwetst voelt reageer je boos en verwijtend. Waarop de ander zich tekort voelt schieten en zich boos terugtrekt. Aan allebei de kanten reageer je precies zo dat je van je partner niet krijgt wat je nodig hebt (erkenning en bevestiging) waardoor je daar nog meer naar verlangt en zo drijft het vechten en vluchten patroon jullie uit elkaar.
De chimpansee en de schildpad
Aangezien we behoorlijk ontwikkelde zoogdieren zijn kent ons ‘vechten en vluchten’ vele variaties.
Op de Let LOVE shine! dag 5 oktober j.l. bij Noordstraalt gaven de deelnemers van ‘team Chimps’ (de vechters) en ‘team Turtle’ (de vluchters) elkaar een presentatie over ‘hoe wij het doen’. Dat leidde tot veel herkenning en hilariteit.
Team Chimps:
Als wij ons niet begrepen voelen gaan wij: aan je trekken, veel praten om het te doorgronden, ons gelijk halen, kritiek uiten, verwijten, ons verdedigen in een tegenaanval, je claimen, contact eisen, het beter weten, analyseren en doordrammen.
Team Turtles:
Als wij ons niet begrepen voelen gaan wij: eerst verdedigen maar als het te spannend wordt willen wij de harmonie bewaren en trekken we ons terug, conflicten ontwijken, uitstellen, fysiek vluchten of weggaan, sussen en relativeren. We klappen ook snel dicht door de stress, ook omdat we niet makkelijk over emoties kunnen praten (en ze wellicht ook niet goed kunnen voelen).
Beide kanten doen op hun manier hun best voor de relatie. De chimpansees proberen ervoor te zorgen dat de verbinding hersteld wordt. De schildpadden proberen ervoor te zorgen dat de boel niet nog verder escaleert. Beiden doen dus hun best met de middelen die ze kennen en die ze vroeger hebben geleerd.
Toch ziet dat er voor de ander vaak helemáál niet zo uit. De chimpansee ziet in het weglopen van de schildpad nóg een afwijzing (en ik sta hier dus wéér alleen) en de schildpad in het stemverheffend praten van de chimpansee nóg een verwijt (en ik doe het dus wéér niet goed). Ze lopen vast in verwijten, aantrekken afstoten en ijzige stiltes.
Dans je mee?
Kort door de bocht zijn er 3 patronen, in EFT ook wel dansen genoemd, waar stellen in vast kunnen lopen. Twee vechters of chimpansees, die beiden proberen het contact te herstellen maar daarbij zoveel verwijten gebruiken dat het een dans wordt van verwijten en verdedigen met nog meer verwijten. Ze horen elkaar niet. De ruzie eindigt vaak met dat een van de twee het opgeeft en zich terugtrekt. Dit patroon noemen we ook wel de zoek de boef.
Het tweede patroon heet de protestpolka. Het is de dans van de chimpansee en de schildpad; de ene partner vraagt aandacht en zoekt toenadering en de ander trekt zich terug. Tot grote frustratie van beide kanten, voor wie het gedrag van de partner voor nog meer interne onrust zorgt.
Tenslotte is er de dans van verstijf en vlucht. Beide partners hebben zich in hun schild verstopt en niemand probeert nog echt het contact te herstellen.
Hoe overleef jij?
Zo zwart wit is het in de praktijk vaak niet, de patronen kennen allerlei variaties. Toch geeft het houvast als je samen met je partner uitzoekt welke dans jullie dansen en wat het (irritante!) gedrag van de ander eigenlijk betekent. Dat het terugtrekken van je schildpad partner geen persoonlijke afwijzing is, maar een overlevingsstrategie. Bijvoorbeeld als reactie op het gevoel te falen.
Of dat de verwijten die je chimpansee partner maakt eigenlijk betekenen dat je partner bevestiging nodig heeft of hij nog wel belangrijk voor je is. Zo kan je samen, stapje voor stapje, leren hoe je op een andere manier de verbinding kan herstellen. En hoe je kan vragen om wat je nodig hebt zodat je angsten steeds een beetje minder worden en de verbinding weer veilig voelt.
Hoe reageer jij op je partner als er spanningen zijn?
Ben je meer een chimpansee of een schildpad of herken je je in allebei?
En hoe reageert je partner dan meestal?
Welke dans dansen jullie?
Als je iemand bent bij wie relaties voortdúrend voelen als een ingewikkelde dans van aantrekken en afstoten, lees dan de blog: hechtingsangsten 2: verlatingsangst en bindingsangst.
